Het belang van een doelstelling in de therapie

"Wat is je doelstelling? Wat wil je bereiken bij mij?"
"Van de klachten afkomen natuurlijk. Dat is toch logisch?"
"En dan? Stel dat je van je klachten af bent. Ga je dan de Noordzee overzwemmen? Een opleiding volgen? Anders op de bank liggen? Het mag namelijk allemaal, als ik maar weet welke richting we opgaan, want anders ga ik misschien linksaf en jij rechtsaf en dat is niet zo productief."

Ze schokschoudert. Heeft geen idee. Ze wil er ook niet over nadenken, want dat maakt haar bang: "Ik zou niet weten hoe ik moet bereiken wat ik echt zou willen." Ik vraag of ze daarom bij me is. Er komt een flauw lachje. Ik besluit haar uit te leggen waarom het belangrijk is om te weten waar het naar toegaat. En daarom vertel ik iets over de werking van het brein.

Het brein heeft als belangrijkste taak: overleven. Of de eigenaar nu angstig, depressief of blij is, dat maakt het brein niet uit. Het brein leert van de tegenslagen, de gevaren die overwonnen zijn en weet welke situaties moeten worden vermeden.

Een cliënt heeft langdurig klachten als hij of zij zich aanmeldt. Vaak is alles al gedaan om daar vanaf te komen. Soms draaien mensen volledig vast omdat er steeds meer klachten bijkomen. Het brein houdt van de status quo: we houden het mooi zo, ook al levert het meer klachten op. We onthouden de ellende, want dan weten we wat gevaarlijk is.

Of de eigenaar van het brein dat nu leuk vindt of niet, dit is hoe het gaat. Vasthouden aan overlevingsstrategieën. Wil de cliënt van de klachten afkomen zonder doelstelling, dan kan het een touwtrekken worden met het brein. Mijn cliënt doet zijn of haar best, maar wordt weer teruggefloten. Nee, dat gaan we niet doen. Dat is veel te link. In je hok. Blijf. Af!

Maar als er een alternatief geboden wordt en het brein overtuigd wordt dat er iemand meeloopt die kennis heeft van de gevaren, dan heeft het zin om de symptomen los te laten. Want dan dienen ze niet meer. Dat is de weg naar herstel. Naar zien met nieuwe ogen.

Zo komt deze cliënt tot de doelstelling 'ik heb een doelstelling'. De angst is te groot om uit te spreken wat ze werkelijk wil. Ik weet dat, als deze doelstelling is behaald, de therapie afgerond kan worden. Dan heeft ze helder zicht. Ze lijdt nu aan het ontbreken daarvan.

Wij willen als hulpverleners dat mensen opknappen, van hun klachten afkomen, weer lekker in hun vel zitten. Onze cliënten willen dat ook, maar wij beseffen te weinig hoe beangstigend het kan zijn om niet meer te kunnen schuilen achter de klachten. We vinden het logisch dat mensen niet meer willen lijden, maar staan niet stil bij de onbewuste mechanismen die erg krachtig kunnen zijn en de klachten stevig vast willen houden. Lijden is niet leuk, maar wel vertrouwd. Het vasthouden daaraan is onbewust en wat onbewust is heeft de regie, we kunnen het niet sturen.

We moeten daar dus rekening mee houden. Ook moet de cliënt zich dat bewust zijn, want pas dan is er samenwerking in de therapie. Het is geen kattenpis om verantwoordelijk gehouden te worden voor je eigen leven. Niets en niemand de schuld te kunnen geven. Het risico te nemen niet meer leuk gevonden te worden als je opkomt voor jezelf.

Misschien wil je niet de Noordzee overzwemmen, een opleiding volgen of anders op de bank liggen. Het is aan jou. Wat wil jij! Wat gebeurt er als je jezelf toestaat om daar een halve minuut over te mijmeren? Zie je het voor je? Eng hè? Maar wel fantastisch! Van overleven naar leven. Dat kan net zo goed nu je hier toch bent.